Warto sięgnąć po książkę Richarda C. Lukasa "Zapomniany Holokaust", aby zrozumieć dlaczego środowiska żydowskie, a szczególnie rząd Izraela jest przeciwny nowelizacji ustawy o IPN.
Podczas II wojny światowej zginęły miliony ludzi różnych narodowości. Wielu z nich wskutek zaplanowanych działań nazywanych „ludobójstwem”. Liczni historycy na Zachodzie używali tego słowa jedynie w stosunku do eksterminacji Żydów. Tymczasem Richard C. Lucas w swej pracy zrównał wojenne doświadczenia Żydów i Polaków. Skala nazistowskiego ludobójstwa w okupowanej Polsce wzbudziła zdumienie u zachodnich czytelników, w tym także u części historyków w dużej mierze koncentrujących wcześniej badania na zagładzie Żydów.
Autor odrzuca tezę o antysemityzmie Polaków i rozprawia się ze stereotypami dotyczącymi wielonarodowościowego społeczeństwa ówczesnej Polski. Sporą część książki poświęca powstaniu warszawskiemu i planowi wysiedlenia i eksterminacji Polaków w ramach „przesiedleń zabezpieczających Generalplan Ost”. W ramach tego planu na terenach RP miało zostać osiedlonych kilka milionów Niemców.
Prowokujący tytuł ma uświadomić czytelnikom dramatyczne losy Polaków, które często są zepchnięte na dalszy plan w opisie ludobójczych działań Trzeciej Rzeszy.
Słowo od autora:
Oni moją książkę uznali za herezję, a użycie słowa „Holokaust” za skandal […] uważają, że Żydzi mają patent na to słowo. A próba zestawiania ich tragedii z jakąkolwiek inną to zbrodnia. Moja książka została uznana za „zbyt propolską”. Gdy w latach 80. brałem się za pisanie swojej książki, postanowiłem sprawdzić, co amerykańscy historycy napisali już do tej pory o cierpieniach Polaków podczas wojny. Okazało się, że… nic. Taka sytuacja to kuriozum, zważywszy na to, że ilościowo straty wojenne wśród Polaków katolików były mniej więcej takie same jak wśród Polaków-żydów […] Uważam, że nie ma powodu, dla którego nie można nazwać tego, co spotkało Polaków, Holokaustem. Polskie ofiary nie były wcale gorsze od żydowskich..
Poznałem kiedyś pewną Żydówkę z Polski, która przetrwała niemiecką okupację dzięki wsparciu Polaków. Zwykłych włościan, którzy ją karmili i ukrywali, choć groziła im za to kara śmierci. Gdy to mi opowiadała, płakała. Były to łzy wdzięczności. Powiedziała mi jednak, że bałaby się o tym wszystkim powiedzieć w Ameryce publicznie. Wielu innych ocalałych z Holokaustu mówiło mi to samo. Że ich przeżycia są niepoprawne politycznie. I jeszcze jedna ciekawa rzecz, którą powiedziała mi ta pani – mówiła o podziwie dla olbrzymiego heroizmu tych Polaków. Przyznała, że wątpi, czy gdyby role się odwróciły, ona znalazłaby w sobie odwagę, żeby zrobić to samo. Łatwo więc dzisiaj, w bezpiecznej Ameryce, w bezpiecznym uniwersyteckim gabinecie, rzucać gromy na polski naród i zadawać kretyńskie pytania: „Dlaczego nie zrobiliście więcej?”..
Kilka słów o autorze:
Richard C. Lukas (ur. 1937) – amerykański historyk polskiego pochodzenia. Jego zainteresowania koncentrują się wokół tematyki związanej z okupacją hitlerowską Polski oraz relacjami polsko-żydowskimi. Zasłynął napisaną w 1986 r. książką Forgotten Holocaust (Zapomniany Holocaust) poświęconą cierpieniom Polaków w czasie II wojny światowej. Publikacja spotkała się z głosami krytyki ze strony środowisk żydowskich za zrównanie wojennych doświadczeń Polaków i Żydów.
2013-01-05 16:51
Michał Gadziński
Wolna licencja
Richard C. Lukas - „Zapomniany holokaust” – recenzja i ocena
Pozycji zajmujących się losami Polaków pod okupacją niemiecką podczas drugiej wojny światowej jest bardzo wiele – tak poważnych opracowań naukowych, jak i książek adresowanych do szerokich rzesz odbiorców. Czy więc warto na tym tle polecić czytelnikowi wydany przez Rebis „Zapomniany holokaust” Richarda C. Lukasa? Uważam, że nie tylko warto, ale wręcz należy.
II wojna światowa, Książki, Historia społeczna, Historia polityczna, Recenzje, Polska
Tytuł: Zapomniany holokaust. Polacy pod okupacją niemiecką 1939-1944
Autor: Richard C. Lukas
Wydawnictwo: Rebis
Rok wydania: 2012
Wydanie: drugie
ISBN: 9788375108323
Stron: 474
Oprawa: twarda z obwolutą
Format: 15.5×23.0cm
Cena: 47,90 zł
Publikacja „Zapomnianego holokaustu” w Stanach Zjednoczonych wywołała zażartą i burzliwą dyskusję w środowiskach historycznych. Kontrowersje wzbudziło użycie w tytule słowa „holokaust”. Jak wiadomo, w literaturze przedmiotu odnosi się ono do „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, czyli eksterminacyjnych działań hitlerowskich Niemiec w stosunku do społeczności Żydów europejskich. Lukas użył tego określenia w odniesieniu do polityki niemieckiej wobec Polaków, dowodząc, że była ona nie mniej barbarzyńska i ludobójcza. O ile amerykańscy historycy drugiej wojny światowej bardzo ciepło przyjęli „Zapomniany holokaust”, uznając tę książkę za rzetelną i dobrze udokumentowaną, o tyle jej recepcja przez historyków holocaustu, mających traktować ofiarę poniesioną przez Żydów w sposób wyjątkowy, była znacznie mniej przychylna. Niechętnie potraktowali oni zastosowanie użytego w tytule określenia przy opisie zagłady społeczności innej niż żydowska.
W słowie wstępnym Lukas kreśli bardzo ciekawy, ale niestety niezbyt pozytywny obraz życia intelektualnego w USA. Choć krytykuje postawę wyżej wspomnianych historyków holocaustu, w przeważającej mierze pochodzenia żydowskiego, to jednak trudno byłoby określić autora jako antysemitę. Zwraca bowiem uwagę również na przypadki pozytywnego odbioru swej książki przez żydowskich naukowców i czytelników. Tym niemniej daje do zrozumienia, że znalazł się w konflikcie z wpływowym środowiskiem żydowskim w kręgach naukowych.
Aby uzmysłowić, z jak skomplikowaną i kontrowersyjną materią mamy do czynienia, dodam, że niezmiernie popularny w naszym kraju Norman Davies, autor przedmowy do polskiego wydania „Zapomnianego holokaustu”, również „cieszy się” w Ameryce przypiętą mu łatką „antysemity”. Lukas występuje z tezą o generalnie antypolskim nastawieniu amerykańskich sfer intelektualnych (szczególnie niechlubną rolę przypisuje działowi recenzji książek w „New York Timesie”). Autor swą książką chce ukazać czytelnikom rzeczywisty obraz Polski pod okupacją niemiecką oraz stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej. Za popularyzowanie i odkłamywanie polskiej historii za granicą jesteśmy moim zdaniem prof. Lukasowi winni ogromną wdzięczność, tak jak i czyniącemu to od lat prof. Daviesowi.
Lukas w swym dziele ukazuje okupację niemiecką w Polsce i wiążące się z nią od pierwszych dni represje i okrucieństwa. Opisuje również proces formowania się rządu RP na uchodźstwie i Polskiego Państwa Podziemnego. Podkreślić należy, że nie mamy do czynienia z dziełem popularyzatorskim, ale rzetelną i dobrze udokumentowaną pracą naukową. Zbrodnie wojenne na Polakach przedstawione są w sposób przekrojowy, ale miarodajny i dający pełny obraz niemieckiej okupacji. Nie jest to jednak tylko jakiś martyrologiczny spis krzywd doznanych przez Polaków. Bardzo dobrze opisane są też kwestie społeczne, życie codzienne czy też np. sytuacja Kościoła rzymskokatolickiego w omawianym okresie. Również rząd emigracyjny i polski ruch oporu przedstawione są nie pobieżnie, jak można by się spodziewać po pozycji skierowanej do czytelnika zachodniego, ale z dokładnością i sumiennością, jakiej mógłby pozazdrościć Lukasowi niejeden polski historyk.
Autor bardzo kompleksowo opisuje politykę tak londyńską, jak i podziemną, można odnieść wrażenie, że sympatyzuje z centrową orientacją gen. Sikorskiego, ale w żaden sposób czytelnikowi swoich ocen nie narzuca. Przedstawiona jest również strategia i specyfika działalności zbrojnych organizacji różnych nurtów ideowych i politycznych, jak również charakterystyka cywilnego ruchu oporu. W bardzo ciekawy sposób opisano problem kolaboracji – zasygnalizowano istnienie osób czy środowisk gotowych iść na współpracę z Niemcami (przedstawiając jednocześnie obiektywnie złożone nieraz motywacje części z nich), jednak przy stwierdzeniu, że okupant nie był zainteresowany utworzeniem w Polsce żadnego rządu kolaboracyjnego, jak miało to miejsce np. we Francji.
Bardzo wiele miejsca poświęcone jest stosunkom polsko-żydowskim tak w okupowanym kraju, jak i w kontekście postawy rządu polskiego na emigracji. Podkreślić należy, że te partie książki nie są żadną „laurką” – pokazane jest zjawisko szmalcownictwa czy przypadki innych nagannych moralnie zachowań, ale przy stwierdzeniu, że zdecydowana większość społeczeństwa polskiego, nie wyłączając przedwojennych zdeklarowanych antysemitów, w obliczu zagłady Żydów przyjęła postawę nie tylko przyzwoitą, ale nieraz wręcz heroiczną. Opisany jest wysiłek działaczy podziemia, ludzi Kościoła (wydawanie fałszywych metryk chrztu, rola sierocińców prowadzonych przez zakonnice), ale i zwykłych Polaków, włożony w ratowanie Żydów. Może być on chlubą dla naszego narodu, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że Polska była jedynym krajem, w którym za ukrywanie Żydów groziła kara śmierci, a realna pomoc jednej osobie pochodzenia żydowskiego wymagała czynnego udziału ok. dziesięciu Polaków.
Również polski rząd starał się, niestety bez większych rezultatów, zwrócić uwagę Aliantów na eksterminację żydowskich i polskich mieszkańców Rzeczypospolitej, na istnienie obozów zagłady (rząd gen. Sikorskiego od początku nie miał wątpliwości, że celem ich istnienia jest całkowite wyniszczenie ludności żydowskiej). Polacy domagali się m.in. odwetowych nalotów bombowych na miasta niemieckie. Autor zwraca uwagę na nieprzychylną sprawie polskiej postawę niektórych środowisk syjonistycznych i Żydów brytyjskich, uznając ją za niesprawiedliwą w obliczu postawu społeczeństwa i rządu polskiego. Ostatni rozdział poświęcony jest Powstaniu Warszawskiemu i w bardzo obrazowy sposób opisuje zbrodnie popełnione na ludności cywilnej miasta przez Niemców i ich sojuszników. Wydanie opatrzone jest dodatkami. Pierwszy z nich opisuje Radę Pomocy Żydom Żegota, zaś drugi stanowi lista (rzecz jasna niekompletna) Polaków, którzy ponieśli śmierć wskutek udzielania pomocy Żydom.
„Zapomniany holokaust” napisany jest żywym, przystępnym językiem. Na uwagę zasługuje bardzo bogaty aparat naukowy (liczne i w większości przypadków bardzo „konkretne” przypisy). Dzięki temu książka ta, bardzo rzetelna i stojąca na najwyższym poziomie naukowym, po prostu dobrze się czyta – jakkolwiek niezręcznie to brzmi, biorąc pod uwagę jej tematykę. Na najwyższe noty zasługuje również wydawca. Od strony edytorskiej nie można „Zapomnianemu holokaustowi” niczego zarzucić: twarda oprawa z obwolutą, dobry papier, optymalna moim zdaniem do lektury czcionka drukarska, czarno-białe fotografie z omawianego okresu. Z pewnością cena nieco poniżej 50 zł. jest przystępna, biorąc pod uwagę, z jak wartościową i profesjonalnie wydaną pozycją mamy do czynienia.
Omawianą książkę uważam za lekturę obowiązkową dla każdej osoby zainteresowanej historią Polski. Sposób opisania w niej okupacji niemieckiej uznać należy za kompleksowy. Z pewnością „Zapomniany holokaust” powinien znaleźć się również w bibliotekach szkolnych.
Książka Richarda C. Lukasa, rezultat drobiazgowych badań, zawiera doskonałą analizę stosunków Polaków z Żydami i innymi narodami, zamieszkującymi II RP. Autor bardzo krytycznie odnosi się do twierdzenia, że Polacy byli wściekłymi antysemitami. Zaszufladkowany jako "apologeta Polski" konsekwentnie przedstawił różne perspektywy okupacji niemieckiej. Jest historykiem krytycznym wobec rządów II RP, jak i Rządu RP na Uchodźstwie. Szczerze opisał i przykłady polsko-niemieckiej współpracy, i taktyczne błędy powstania warszawskiego. Jednak Lukas najbardziej zdumiał zrównaniem wojennego doświadczenia Żydów i Polaków. Wyeksponował kwestię zupełnego unicestwienia Żydów przez narodowych socjalistów i odważył się zaprezentować tezę o niemieckim ludobójstwie Polaków, którą potwierdzają przykłady masowych mordów inteligencji i "kulturalnego ludobójstwa". Całkowita eksterminacja Polaków była planowana przez Niemców w ramach "przesiedleń zabezpieczających Generalplan Ost", co było eufemizmem dla przyszłej eksterminacji.
Ta praca jako pierwsza na Zachodzie zwróciła w połowie lat 80. uwagę na mało znany fakt zbrodni ludobójstwa popełnionej na Polakach.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen