Europäisches Amt für humanitäre Hilfe und Katastrophenschutz

Zur Navigation springenZur Suche springen
Die Generaldirektion Humanitäre Hilfe und Katastrophenschutz der Europäischen Kommission (ECHO) – früher das Amt der Europäischen Gemeinschaft für humanitäre Hilfe – ist die Abteilung der Europäischen Kommission für humanitäre Hilfe und Katastrophenschutz im Ausland.
2013 stellte die EU durch ECHO 1,35 Mrd. EUR an Nothilfe bereit.[1] Seit 2000 leistet die EU jährlich den zweitgrößten Beitrag zur humanitären Hilfe weltweit (Zahlen verfügbar bis 2012). Gemeinsam mit ihren Mitgliedstaaten ist sie der größte Geldgeber für humanitäre Hilfe der Welt und stellte 2009 über 50 % der gesamten humanitären Hilfe bereit.[2] Von den von ECHO finanzierten Projekten profitieren jährlich über 120 Millionen Menschen in 90 Ländern.[3]
ECHO setzt im Rahmen humanitärer Interventionen Hilfsprogramme nicht selbst um, sondern finanziert die Einsätze durch ein Netzwerk von über 200 Partnern (Nichtregierungsorganisationen, Organisationen der UN sowie internationale Organisationen wie die Internationale Rotkreuz- und Rothalbmond-Bewegung).[4] 2013 hatte ECHO 44 Büros in 39 Ländern, in denen 149 internationale Experten für humanitäre Hilfe und 315 nationale Mitarbeiter beschäftigt waren. Die Büros stellen aktuelle Analysen zum derzeitigen und voraussichtlichen Bedarf in einem bestimmten Land oder einer bestimmten Region bereit, tragen zum Aufbau von Interventionsstrategien und politischen Ansätzen bei, bieten von ECHO finanzierten Einsätzen technische Unterstützung und gewährleisten eine angemessene Überwachung dieser Einsätze. Außerdem ermöglichen sie die Koordinierung mit anderen Geldgebern vor Ort.[5]
Außer für die Bereitstellung von Mitteln zur humanitären Hilfe ist ECHO auch für den EU-Katastrophenschutzmechanismus zuständig. Der 2001 eingerichtete Mechanismus fördert die Zusammenarbeit zwischen den nationalen Katastrophenschutzbehörden in ganz Europa. Derzeit beteiligen sich 31 Länder an dem Mechanismus: alle 28 EU-Mitgliedstaaten sowie Island, Norwegen und Nordmazedonien. Der Mechanismus wurde eingerichtet, um die Hilfe der beteiligten Staaten für Opfer von Natur- und vom Menschen verursachten Katastrophen in Europa und dem Rest der Welt zu koordinieren.
Nachdem die Europäische Union 2012 mit dem Friedensnobelpreis ausgezeichnet wurde, nahm die Kommission Barroso II das Preisgeld im Namen der EU an und wies es der neuen Initiative „Kinder des Friedens“ zu. 2013 flossen circa 2 Mio. EUR in das Projekt „Kinder des Friedens“. 2014 wurde der Betrag auf 4 Mio. EUR aufgestockt.[6]

Geschichte[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Das Amt der Europäischen Gemeinschaft für humanitäre Hilfe (ECHO) wurde 1992 von der zweiten Delors-Kommission gegründet. Da die Europäische Gemeinschaft2009 aufgelöst wurde, wurde das Amt zur Generaldirektion Humanitäre Hilfe der Europäischen Kommission bzw. Europäischen Union; die Abkürzung ECHO wurde jedoch beibehalten.
2010 wurde gemäß den Artikeln 214 und 196 des Vertrags von Lissabon, in denen humanitäre Hilfe und Katastrophenschutz eine nachhaltige Rolle spielen, ein neuer Kommissar mit dem Aufgabengebiet internationale Zusammenarbeit, humanitäre Hilfe und Reaktion auf Krisen ernannt. ECHOs offizieller Name wurde in Generaldirektion Humanitäre Hilfe und Katastrophenschutz geändert. Zum Umbau von ECHO gehörte die Integration des Katastrophenschutzes in die Generaldirektion ECHO; bis dahin war die Generaldirektion Umwelt für diesen Aufgabenbereich zuständig. Der Umbau gilt als Schritt hin zu einer besseren Zusammenarbeit und Entscheidungsfindung in einem Bereich, in dem eine schnelle Reaktion Leben rettet.
Durch den EU-Katastrophenschutzmechanismus wurde auch die Einrichtung des Zentrums für die Koordination von Notfallmaßnahmen (ERCC) möglich, eines Katastrophenschutzzentrums zur Überwachung von Katastrophen und Verbesserung der Vorbereitung und Widerstandskraft von Ländern, die für Katastrophen besonders anfällig sind. Der jüngste Einsatz des Katastrophenschutzmechanismus fand bei den Überschwemmungen in Bosnien-Herzegowina und Serbien statt.[7]

Auftrag und Grundsätze[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Im Bereich humanitäre Hilfe hat ECHO den Auftrag, Opfern von Konflikten sowie Natur- und vom Menschen verursachten Katastrophen außerhalb der EU Sofort- und Nothilfe (in Form von Waren und Dienstleistungen) bereitzustellen. Der Auftrag erstreckt sich auch auf die Verhinderung von Katastrophen und Einsätze im Anschluss an Krisen.
Europas humanitäre Hilfe basiert auf den Grundsätzen der Menschlichkeit, Neutralität, Unparteilichkeit und Unabhängigkeit. Die Umsetzung beruht deshalb auf der Anwendung des humanitären Völkerrechts.[8]
Menschlichkeit bedeutet, dass menschliches Leid allerorts gelindert werden muss; besondere Aufmerksamkeit gilt dabei den schutzbedürftigsten Bevölkerungsgruppen.
Neutralität bedeutet, dass humanitäre Hilfe keine Seite eines bewaffneten Konflikts oder einer anderen Auseinandersetzung bevorzugen darf.
Unparteilichkeit bedeutet, dass humanitäre Hilfe – ohne jede Diskriminierung – allein auf Basis der Bedürftigkeit geleistet werden muss.
Unabhängigkeit bedeutet, dass humanitäre Ziele nicht an politische, wirtschaftliche, militärische oder andere Ziele gebunden sein dürfen.
2007 verabschiedete die Europäische Kommission auf Initiative von Kommissar Louis Michel den Europäischen Konsens über die humanitäre Hilfe, den ersten politischen Text Europas, der sich auf humanitäre Hilfe bezog.[9][10] An der Erarbeitung des Europäischen Konsenses waren NROs aktiv beteiligt, und er kann als umfassendster Text, der einer gemeinsamen Position von NROs am Nächsten kommt, gelten.[11] Der Europäische Konsens bekräftigt erneut die humanitären Grundsätze der Menschlichkeit, Unparteilichkeit, Neutralität und Unabhängigkeit. Er betont auch, dass humanitäre Hilfe „kein Instrument zur Krisenbewältigung“ ist.
2012 wurde der Konsens erstmals seit seiner Verabschiedung von ECHO überarbeitet, wobei die Notwendigkeit stärkerer Partnerschaften durch eine auf Qualität beruhende Auswahl der Partner und der Sicherstellung einer besseren Rechenschaftspflicht gegenüber Bürgern und Interessengruppen betont wurde.[12]
Ebenfalls 2012 arbeiteten ECHO und andere Geldgeber mit dem Ständigen interinstitutionellen Ausschuss (IASC) an der Transformationsagenda. Man einigte sich auf Grundsätze für die Führung in humanitären Angelegenheiten, Rechenschaftspflicht und Koordination, um schneller, effizienter und effektiver auf humanitäre Krisen reagieren zu können. Darüber hinaus wurde der Katastrophenschutz in den Auftrag der GD ECHO übernommen, um eine bessere Zusammenarbeit und den Schutz während Katastrophen zwischen Drittländern und Nicht-EU-Regionen sowie internationalen Organisationen zu gewährleisten.

Gesetzliche Grundlage[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Seit dem Inkrafttreten des Vertrags von Lissabon regelt Artikel 214 des Vertrags über die Arbeitsweise der Europäischen Union die Tätigkeit der EU im Bereich humanitäre Hilfe.[13] Für die humanitäre Hilfe gilt die gemeinsame Zuständigkeit mit einer gegenseitigen Berücksichtigung individueller Ansätze. Dies bedeutet, dass die EU einen eigenständigen politischen Ansatz verfolgt, der weder die Mitgliedstaaten davon abhält, selbst tätig zu werden, noch die EU lediglich zu einem „Erfüllungsgehilfen“ der politischen Ansätze der Mitgliedstaaten macht.[14]
Bis dahin basierte die humanitäre Hilfe – mangels eigener Bestimmungen – auf Artikel 179 des EG-Vertrags (Entwicklungspolitik). Sie fiel damals in die Zuständigkeit des Kommissars für Entwicklung (erst Louis Michel und dann Karel De Gucht in der Kommission Barroso I). Durch den Vertrag von Lissabon floss die humanitäre Hilfe erstmals als separate Politik in den Vertrag über die Europäische Union ein.
Wie in Artikel 214 festgelegt, haben die Einsätze der EU im Bereich humanitäre Hilfe das Ziel, Menschen in Drittländern, die das Opfer von Natur- oder vom Menschen verursachten Katastrophen sind, Sofort- und Nothilfe zukommen zu lassen. Artikel 214 betont auch nochmals die Grundsätze der humanitären Hilfe, nämlich die Einhaltung des Völkerrechts und die Grundsätze der Menschlichkeit, Unparteilichkeit, Neutralität und Nichtdiskriminierung.[15]
2013 verabschiedete die Kommission neue Bestimmungen zum EU-Katastrophenschutzmechanismus, die eine bessere Koordination und Unterstützung ermöglichen, um die Systeme zur Verhinderung von sowie Vorbereitung und Reaktion auf Katastrophen effektiver zu machen. Die Gesetzgebung hat einen freiwilligen Pool im Voraus zugesicherter Kapazitäten und Materialien für die Reaktion auf Krisen, ein Schulungsnetzwerk für Ersthelfer und einen neuen Ansatz für das Management des Katastrophenrisikos der 31 teilnehmenden Staaten eingerichtet.[16]
Der Vertrag von Lissabon hat auch ein Europäisches Freiwilligenkorps für humanitäre Hilfe ins Leben gerufen (Artikel 214 des Vertrags über die Arbeitsweise der EU), dem sich Europäer, die sich unmittelbar an humanitären Hilfsmaßnahmen beteiligen möchten, anschließen können.

EU-Freiwillige für Humanitäre Hilfe[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Die Europäische Kommission hat eine Initiative ins Leben gerufen, um zwischen 2014 und 2020 über 18.000 Stellen einzurichten, damit ihre Bürger sich weltweit freiwillig in humanitären Krisensituationen engagieren können. Die Initiative bildet Freiwillige gemeinsam in einem europäischen Schulungsprogramm aus, bevor sie bei zertifizierten humanitären Organisationen eingesetzt werden.[17] 2012 wurde die finanzielle Unterstützung von fünf Pilotprojekten mit dem Schwerpunkt Stärkung der Widerstandskraft und der Kapazitäten im Katastrophenschutz mit ungefähr 150 Freiwilligen beschlossen.
Im Februar 2014 stimmte das Europäische Parlament (EP) für die Initiative. Freiwillige können unter anderem zu EU-finanzierten humanitären Einsätzen in der ganzen Welt entsendet werden, bei humanitären Organisationen innerhalb der EU arbeiten oder humanitäre Einsätze online von zu Hause aus unterstützen.[18]
Teilnehmende NROs durchlaufen einen Zertifizierungsprozess, um sicherzustellen, dass sie die europäischen Standards für die Führung von Freiwilligen erfüllen.

Budget[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

2013 belief sich das Budget der GD ECHO für humanitäre Hilfe auf weniger als 1 % des gesamten EU-Haushalts. Darüber hinaus nutzte die Europäische Kommission ihre Reserve für Soforthilfe, um auf Krisen und unerwartete Katastrophen zu reagieren. Einschließlich der Mittel aus der Reserve belief sich das Budget 2013 auf insgesamt 1,35 Mrd. EUR. Im Bereich humanitäre Hilfe unterstützte ECHO über 124 Millionen Menschen in 90 Nicht-EU-Ländern, wobei in 39 dieser Länder eine Krisensituation festgestellt wurde. Im Bereich Katastrophenschutz wurde der Mechanismus 2013 36 Mal bei Krisen inner- und außerhalb der EU aktiviert.
Der größte Anteil der Mittel (40 %) entfällt auf den Bereich Lebensmittel und Ernährung. Weitere Hauptbereiche, die ECHO finanziert, sind Gesundheit und medizinische Versorgung (einschließlich psychologischer Unterstützung – 13 %), Wasser und Sanitäreinrichtungen (13 %), Unterbringung (19 %) und Schutz (7 %). ECHO hat 3 % des Budgets 2013 der Vorbereitung auf Naturkatastrophen zugewiesen, ein Rückgang im Vergleich zu 2012. Der Katastrophenschutz machte 2 % des Budgets aus.
2013 flossen 40 % des Budgets nach Afrika, 18 % nach Asien, Lateinamerika, in die Karibik und den pazifischen Raum und 32 % in den Nahen Osten und die Mittelmeerregion.[19]
Die Entwicklungshilfe erreichte 2010 einen historischen Höchststand. Gemeinsam mit den individuellen Beiträgen der einzelnen Mitgliedstaaten, ist die EU der größte Geldgeber der Welt. Von den 9,8 Mrd. EUR, die 2010 weltweit für humanitäre Hilfe zur Verfügung gestellt wurden, kamen rund 41 % aus der EU.[20]
Das für 2014 verabschiedete Budget enthält Zusicherungen für humanitäre Hilfe und Katastrophenschutz in Höhe von fast 1 Mrd. EUR.[21]

Strategie[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

ECHO hat den Auftrag, Leben in und im Anschluss an Notfallsituationen zu retten und zu schützen, ungeachtet dessen, ob es sich um Natur- oder vom Menschen verursachte Katastrophen handelt. Gemäß diesen Grundsätzen ist die Kommission verpflichtet, jedes Jahr eine schriftliche Strategie auszuarbeiten, um Aufgaben effizient und angemessen mit einem unparteiischen und bedarfsorientierten Ansatz koordinieren und planen zu können.
2013 beabsichtigte ECHO, die humanitäre Hilfe auf fast 90 Länder zu konzentrieren. Als die fünf größten humanitären Einsätze wurden die Sahelzone in Westafrika, einschließlich weiterer Hilfsmaßnahmen für den Konflikt in Mali (82 Mio. EUR), der Sudan und Südsudan (80 Mio. EUR), die Demokratische Republik Kongo (54 Mio. EUR), Pakistan (42 Mio. EUR) und Somalia (40 Mio. EUR) identifiziert. Außerdem sind 40 % der humanitären Hilfe von ECHO für afrikanische Länder südlich der Sahara vorgesehen.[22]
Die Reserve wurde genutzt, um auf schwere humanitäre Krisen in Syrien, Mali, der Sahelzone, dem Südsudan, der Demokratischen Republik Kongo und Myanmar sowie auf den die Philippinen reagieren. Darüber hinaus finanzierte ECHO humanitäre Einsätze in vergessenen Krisen in Bangladesch, Kolumbien, dem Jemen, Algerien, Pakistan und Myanmar.

Öffentliche Meinung[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Eine 2012 durchgeführte Eurobarometer-Umfrage zum Thema humanitäre Hilfe zeigt, dass sich die EU-Bürger mit Opfern von Konflikten und Naturkatastrophen außerhalb ihrer Grenzen sehr solidarisch fühlen. Neun von zehn EU-Bürgern finden, dass es wichtig ist, dass die Europäische Union humanitäre Hilfsaktionen außerhalb der EU finanziert, und acht von zehn finden, dass koordinierte EU-Maßnahmen im Katastrophenschutz effektiver sind als die Maßnahmen einzelner Länder.[23]

Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności[edytuj]

Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (ECHO, poprzednio Biuro Pomocy Humanitarnej Wspólnoty Europejskiej) – departament Komisji Europejskiej właściwy do spraw dotyczących pomocy humanitarnej i ochrony ludności.
W 2013 r. UE przekazała w ramach ECHO 1,35 mld EUR na pomoc w sytuacjach kryzysowych[1]. Od 2000 r. UE jest co roku drugim pod względem znaczenia dawcą pomocy humanitarnej (według danych dostępnych do 2012 roku). Razem z państwami członkowskimi UE jest natomiast największym dawcą pomocy humanitarnej (w 2009 r. wartość tej pomocy stanowiła ponad połowę łącznej wartości pomocy humanitarnej udzielonej w tym roku)[2]. Finansowane przez ECHO projekty rocznie obejmują ponad 120 mln ludzi w 90 krajach[3].
W ramach prowadzonych działań humanitarnych ECHO nie wdraża samodzielnie konkretnych programów pomocy, ale finansuje je za pośrednictwem sieci ponad dwustu partnerów (m.in. organizacji pozarządowych, agencji ONZ oraz organizacji międzynarodowych takich jak Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca)[4]. W 2013 r. DG ECHO miała 44 biura terenowe w 39 krajach, w których pracowało 149 zagranicznych specjalistów ds. pomocy humanitarnej i 315 osób personelu krajowego. Biura te sporządzają bieżące analizy dotyczące istniejących i szacowanych potrzeb w danym kraju lub regionie, uczestniczą w opracowywaniu strategii interwencyjnych i zasad działania, zapewniają wsparcie techniczne dla operacji finansowanych przez ECHO, odpowiednio monitorują wspomniane działania interwencyjne oraz ułatwiają koordynację działań dawców pomocy na szczeblu lokalnym[5].
Oprócz finansowania pomocy humanitarnej ECHO również kieruje unijnym mechanizmem ochrony ludności. Ten ustanowiony w 2001 r. mechanizm promuje współpracę krajowych organów zajmujących się ochroną ludności w Europie. Obecnie w mechanizmie uczestniczy 31 krajów (wszystkie 28 państw członkowskich UE oraz Islandia, Norwegia i była jugosłowiańska republika Macedonii). W ramach wspomnianego mechanizmu kraje te mogą udzielać skoordynowanej pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka w Europie i na całym świecie.
Po przyznaniu UE Pokojowej Nagrody Nobla w 2012 r. Komisja José Manuela Barroso przyjęła w imieniu UE środki towarzyszące tej nagrodzie, a następnie przeznaczyła je na nową inicjatywę „Dzieci pokoju”. W 2013 r. na projekty w ramach tej inicjatywy przeznaczono ok. 2 mln EUR. W 2014 r. kwotę tę zwiększono do 4 mln EUR.[6]


Historia[edytuj | edytuj kod]

Biuro Pomocy Humanitarnej Wspólnoty Europejskiej (European Community Humanitarian Aid Office, ECHO) zostało utworzone w 1992 r. przez Drugą Komisję Jacques’a Delorsa. W związku z odejściem od nazwy Wspólnota Europejska w 2009 r. biuro to zaczęło być nazywane Dyrekcją Generalną Komisji Europejskiej (lub Unii Europejskiej) ds. Pomocy Humanitarnej, ale skrót ECHO nadal pozostawał w użyciu.
Mianowanie nowego komisarza w 2010 r. z kompetencjami umożliwiającymi współpracę międzynarodową, udzielanie pomocy humanitarnej i reagowanie w sytuacjach kryzysowych jest zgodne z art. 214 i 196 Traktatu z Lizbony, gdzie pomoc humanitarna i ochrona ludności odgrywają znaczącą rolę. Oficjalna nazwa biura ECHO została zmieniona na Dyrekcję Generalną ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności. Wynikało to m.in. z faktu przeniesienia jednostki zajmującej się ochroną ludności z DG ds. Środowiska do DG ECHO. Wspomniana transformacja jest uznawana za kolejną fazę usprawniania współpracy i procesu podejmowania decyzji w obszarze, w którym od szybkości reakcji zależy życie ludzkie.
Unijny mechanizm ochrony ludności wiązał się z ustanowieniem nowego Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC) – ośrodka zajmującego się ochroną ludności, którego zadaniem było monitorowanie klęsk żywiołowych oraz zwiększenie poziomu gotowości i odporności na klęski żywiołowe w krajach na nie podatnych. Ostatnio unijny mechanizm ochrony ludności został zastosowany podczas powodzi w Serbii oraz Bośni i Hercegowinie[7].

Mandat i zasady[edytuj | edytuj kod]

W obszarze pomocy humanitarnej mandat DG ECHO obejmuje udzielanie pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych oraz pomocy doraźnej (w formie dóbr i usług) ofiarom konfliktów, klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka poza granicami UE. Zakres mandatu rozciąga się również na zapobieganie takim klęskom lub katastrofom oraz działania następcze.
Europejska pomoc humanitarna opiera się na zasadach humanitarnych obejmujących zasady humanitaryzmu, neutralności, bezstronności i niezależności. Jej udzielanie zależy zatem od zastosowania przepisów międzynarodowego prawa humanitarnego (MPH)[8].
  • Zasada humanitaryzmu oznacza, że ludzkie cierpienie musi spotkać się z reakcją w każdych okolicznościach, zwłaszcza w przypadku osób znajdujących się w najtrudniejszym położeniu.
  • Zasada neutralności oznacza, że pomoc humanitarna nie może faworyzować żadnej ze stron konfliktu zbrojnego lub innego sporu.
  • Zasada bezstronności oznacza, że pomoc humanitarna musi być udzielana wyłącznie w zależności od potrzeb, bez dyskryminacji.
  • Zasada niezależności oznacza, że cele humanitarne są niezależne od celów politycznych, gospodarczych, wojskowych itp.
W 2007 r. z inicjatywy komisarza Louisa Michela Komisja Europejska przyjęła dokument zatytułowany „Konsensus europejski w sprawie pomocy humanitarnej” – pierwszy w Europie tekst polityczny poświęcony pomocy humanitarnej[9]. W pracach nad tym dokumentem aktywnie uczestniczyły organizacje pozarządowe, a sam dokument może być uznany za „tekst najbardziej kompleksowy i najlepiej oddający wspólne stanowisko organizacji pozarządowych”[10]. Wspomniany dokument potwierdza również znaczenie zasad humanitaryzmu, bezstronności, neutralności i niezależności jako podstawowych zasad humanitarnych. Ponadto stwierdza, że „pomoc humanitarna nie jest narzędziem zarządzania kryzysowego”.
W 2012 r. DG ECHO przygotowała pierwszą od swojego utworzenia nowelizację Konsensusu, podkreślając potrzebę tworzenia silniejszych partnerstw w drodze wybierania lepszych partnerów i zapewnienia większej odpowiedzialności wobec obywateli i zainteresowanych stron[11].
W 2012 r. DG ECHO i inni dawcy pomocy we współpracy ze Stałym Komitetem Międzyinstytucjonalnym (IASC) przygotowali również plan reform systemu pomocy humanitarnej (ang. Transformative Agenda). Uzgodniono wówczas zasady kierowania, koordynacji i odpowiedzialności dotyczące działań humanitarnych, których celem było zwiększenie efektywności, skuteczności i szybkości reakcji humanitarnej. Ponadto w mandacie DG ECHO uwzględniono ochronę ludności, aby podczas klęsk i katastrof lepiej chronić taką ludność oraz zapewnić ściślejszą współpracę władz krajowych i organizacji międzynarodowych.

Ustawodawstwo[edytuj | edytuj kod]

Od wejścia w życie Traktatu z Lizbony działania Unii Europejskiej z zakresu pomocy humanitarnej są regulowane w art. 214 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej[12]. W przypadku pomocy humanitarnej kompetencje są równolegle rozdzielone. Oznacza to, że UE prowadzi w tym zakresie politykę autonomiczną, która ani nie zabrania państwom członkowskim wykonywania ich kompetencji, ani nie czyni z polityki UE zwykłego uzupełnienia działań podejmowanych przez państwa członkowskie[13].
Do tego czasu pomoc humanitarna była domyślnie regulowana w art. 179 Traktatu WE (polityka rozwoju). Należała wówczas do kompetencji komisarza ds. rozwoju – najpierw Louisa Michela, a następnie Karela de Guchta w czasie kadencji Pierwszej Komisji José Manuela Barroso. Do rangi odrębnej polityki pomoc humanitarna została podniesiona w Traktacie z Lizbony zmieniającym Traktat UE.
Zgodnie z definicją w art. 214 działania UE w dziedzinie pomocy humanitarnej mają na celu niesienie doraźnej pomocy i opieki dla ludności w państwach trzecich, która stała się ofiarą klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka. W art. 214 powtórzono również zasady pomocy humanitarnej, w tym zasadę poszanowania prawa międzynarodowego oraz zasady humanitaryzmu, bezstronności, neutralności i niedyskryminacji[14].
W 2013 r. Komisja przyjęła nowe przepisy dotyczące unijnego mechanizmu ochrony ludności. Przepisy te umożliwiają lepszą koordynację i wsparcie działań na rzecz poprawy efektywności w obszarach zapobiegania klęskom i katastrofom oraz zapewniania gotowości i reagowania na klęski i katastrofy. Wspomniane przepisy określają dobrowolną pulę wcześniej zgłoszonych zdolności reagowania państw członkowskich, szkolenia dla pierwszych podmiotów zainteresowanych oraz nowe podejście do zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami w przypadku 31 krajów uczestniczących w mechanizmie[15].
W Traktacie z Lizbony ustanowiony został również Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej (art. 214 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), do którego mogą przystąpić Europejczycy zainteresowani bezpośrednim włączeniem się w działalność humanitarną.

Wolontariusze Pomocy UE[edytuj | edytuj kod]

Komisja Europejska wdrożyła inicjatywę zmierzającą do utworzenia ponad 18 tys. stanowisk pracy dla wolontariuszy z UE, którzy w latach 2014–2020 chcą zaangażować się w działania humanitarne na świecie. W ramach tej inicjatywy wolontariusze przechodzą odpowiednie szkolenia, po ukończeniu których są kierowani do pracy w certyfikowanych organizacjach humanitarnych[16]. Ponadto uzgodniono pomoc finansową, zwłaszcza na działania zmierzające do poprawy poziomu ochrony ludności i odporności na klęski i katastrofy, dla pięciu projektów pilotażowych, do których w 2012 r. zaangażowano ok. 150 wolontariuszy.
W lutym 2014 r. Parlament Europejski przyjął w głosowaniu tę inicjatywę. Dzięki niej wolontariusze będą mogli uczestniczyć w finansowanych przez UE akcjach pomocy humanitarnej na świecie, pracować w organizacjach humanitarnych na obszarze UE lub wspomagać działania humanitarne online z domu[17].
Uczestniczące w inicjatywie organizacje pozarządowe są wcześniej poddawane procesowi certyfikacji, który ma gwarantować, że spełniają europejskie standardy w zakresie zarządzania wolontariuszami.

Budżet[edytuj | edytuj kod]

W 2013 r. budżet pomocowy DG ECHO wynosił niecały 1% łącznego budżetu UE. Ponadto w związku z kryzysami i nieoczekiwanymi klęskami i katastrofami Komisja Europejska wyasygnowała dodatkowe środki z rezerwy na pomoc nadzwyczajną. W 2013 r. łączny budżet (wraz ze środkami ze wspomnianej rezerwy) zamknął się kwotą 1,35 mld EUR. DG ECHO udzieliła pomocy humanitarnej ponad 124 mln ludzi w 90 krajach spoza UE, z których 39 zostało uznanych za kraje znajdujące się w sytuacji kryzysowej. W 2013 r. mechanizm ochrony ludności został użyty 36 razy w odniesieniu do sytuacji kryzysowych w UE i poza nią.
Największy udział w budżecie mają środki na żywność i żywienie (40%). Inne ważne wydatki dotyczą m.in. sektora ochrony zdrowia i sektora medycznego, w tym pomocy psychospołecznej (13%), zaopatrzenia w wodę i kwestii sanitarnych (13%), zapewnienia schronienia i (19%), ochrony (7%). W 2013 r. DG ECHO przeznaczyła 3% budżetu (mniej niż w 2012 r.) na działania związane z zapewnieniem gotowości do zapobiegania skutkom klęsk żywiołowych. W tym samym roku wydatki na ochronę ludności stanowiły 2% budżetu.
W 2013 r. 40% budżetu zostało wydane w Afryce, 18% – w Azji, Ameryce Łacińskiej, na Karaibach i w regionie Pacyfiku, a 32% – na Bliskim Wschodzie i w regionie śródziemnomorskim[18].
W 2010 r. kwoty przeznaczone na pomoc rozwojową były rekordowe. Przy uwzględnieniu wartości pomocy udzielonej indywidualnie przez państwa członkowskie Unia Europejska jest największym dawcą pomocy na świecie. W 2010 r. wartość pomocy humanitarnej udzielonej na całym świecie wyniosła 9,8 mld EUR, z czego ok. 41% pochodziło z UE[19].
W przyjętym na 2014 r. budżecie na pomoc humanitarną i ochronę ludności zadeklarowano blisko 1 mld EUR.[20]

Strategia[edytuj | edytuj kod]

Mandat DG ECHO obejmuje ochronę i zachowanie życia podczas sytuacji nadzwyczajnych oraz w następstwie takich sytuacji bez względu na to, czy są to klęski żywiołowe, czy katastrofy spowodowane przez człowieka. W duchu tych zasad Komisja co roku przygotowuje strategię służącą efektywnemu koordynowaniu i programowaniu działań oraz odpowiedniemu wdrażaniu bezstronnego podejścia opartego na potrzebach.
W 2013 r. DG ECHO zaplanowała skupienie swoich działań w zakresie pomocy humanitarnej w niemal 90 krajach. Wskazała również pięć największych akcji humanitarnych, wśród których wymieniła akcje prowadzone w regionie Sahelu w Afryce Zachodniej, w tym pomoc dla ofiar konfliktu w Mali (82 mln EUR); Sudanie i Sudanie Południowym (80 mln EUR); Demokratycznej Republice Konga (54 mln EUR); Pakistanie (42 mln EUR) oraz w Somalii (40 mln EUR). Ogólnie rzecz biorąc, 40% pomocy humanitarnej udzielanej przez DG ECHO trafia do Afryki Subsaharyjskiej[21].
Środki z budżetu rezerwowego zostały przeznaczone na duże akcje humanitarne związane z kryzysami w Syrii, Mali, regionie Sahelu, Sudanie Południowym, Demokratycznej Republice Konga, Mjanmie oraz z Filipiny. Środki z DG ECHO są również przeznaczane na pomoc związaną z zapomnianymi kryzysami, zwłaszcza w Bangladeszu, Kolumbii, Jemenie, Algierii, Pakistanie i Mjanmie.

Opinia publiczna[edytuj | edytuj kod]

Przeprowadzone w 2012 r. specjalne badanie Eurobarometru dotyczące pomocy humanitarnej wykazało duży poziom solidarności obywateli UE z ofiarami konfliktów i klęsk żywiołowych poza granicami UE. 9 na 10 obywateli UE uważa, że „UE powinna finansować pomoc humanitarną poza swoimi granicami”, a 8 na 10 stwierdziło, że „skoordynowane unijne działania na rzecz ochrony ludności są efektywniejsze niż tego typu działania podejmowane indywidualnie przez poszczególne kraje”[22].